Η συχνή κατανάλωση τηγανιτών πατατών (τρεις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα) συνδέεται με 20% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με πολυετή έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 6 Αυγούστου στο επιστημονικό περιοδικό The BMJ. Τα αποτελέσματα προκύπτουν από την παρακολούθηση περισσότερων από 150.000 ατόμων επί δεκαετίες και ενισχύουν τις ήδη υπάρχουσες ανησυχίες για τον ρόλο των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και στη μακροπρόθεσμη υγεία.

Οι τηγανιτές πατάτες ως υπερεπεξεργασμένο τρόφιμο

Η διαιτολόγος Nichola Ludlam-Raine σχολίασε ότι τα ευρήματα δεν την εξέπληξαν. «Οι τηγανιτές πατάτες είναι πλούσιες σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες, θερμίδες και ανθυγιεινά λίπη, συχνά από έλαια που έχουν επαναθερμανθεί και επαναχρησιμοποιηθεί», δήλωσε στο Healthline. Η ίδια τόνισε ότι η μέθοδος μαγειρέματος αυξάνει την ενεργειακή πυκνότητα του τροφίμου, ενώ μπορεί να δημιουργήσει επιβλαβείς ενώσεις όπως trans λιπαρά και προϊόντα προηγμένης γλυκοζυλίωσης, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται ξανά τα έλαια.

Η διατροφολόγος Caroline Roberts, από το Integral Wellness, εξήγησε ότι οι βιομηχανικά παραγόμενες τηγανιτές πατάτες περνούν από διαδικασίες που αυξάνουν τον γλυκαιμικό τους δείκτη: αφαίρεση της φλούδας (και άρα των φυτικών ινών), προσθήκη ζάχαρης για το χαρακτηριστικό χρυσαφί χρώμα και μερικό βράσιμο ή τηγάνισμα πριν την τελική παρασκευή. Η διαδικασία αυτή ζελατινοποιεί το άμυλο και επιταχύνει την απορρόφηση της γλυκόζης.

Επιπλέον, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα όπως οι τηγανιτές πατάτες συχνά περιέχουν πρόσθετα, συντηρητικά και γαλακτωματοποιητές που, σύμφωνα με τη Ludlam-Raine, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά το μικροβίωμα του εντέρου, να ενισχύσουν τη φλεγμονή και να συμβάλουν στην ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη.

Η γενικότερη εικόνα των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων

Μετα-ανάλυση του 2022, σε δείγμα 1,1 εκατομμυρίων ατόμων, κατέδειξε ότι η μέτρια κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφών αυξάνει κατά 12% τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, ενώ η υψηλή κατανάλωση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο έως και 31%. Μεγάλη ανασκόπηση σε σχεδόν 10 εκατομμύρια συμμετέχοντες συνέδεσε τα UPF με τουλάχιστον 32 δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, παχυσαρκία, ψυχικές διαταραχές και πρόωρο θάνατο.

Ο ρόλος της μετριοπάθειας

Παρά τις ανησυχίες, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι η περιστασιακή κατανάλωση τηγανιτών πατατών δεν είναι πιθανό να προκαλέσει σοβαρή βλάβη. Η Roberts τόνισε ότι το συνολικό διατροφικό πρότυπο έχει μεγαλύτερη σημασία από την απομόνωση μιας μόνο τροφής. «Μια υγιεινή διατροφή με επαρκείς πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και καλά λιπαρά μπορεί να μετριάσει τον κίνδυνο», σημείωσε, προσθέτοντας ότι οι τηγανιτές πατάτες μπορούν να έχουν θέση σε ένα ισορροπημένο διατροφικό πλαίσιο.

Η Ludlam-Raine συνιστά περιορισμό της κατανάλωσης σε μία φορά κάθε δύο εβδομάδες, επιλέγοντας παράλληλα γεύματα που σταθεροποιούν το σάκχαρο στο αίμα. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι η ιδιαίτερα ευχάριστη γεύση των υπερεπεξεργασμένων τροφών μπορεί να οδηγήσει σε λιγούρες και υπερκατανάλωση.

Υγιεινές εναλλακτικές

Για όσους θέλουν να μειώσουν την κατανάλωση τηγανιτών πατατών, οι ειδικοί προτείνουν σπιτικές λύσεις: κομμένες λευκές πατάτες με τη φλούδα, ψημένες στη φριτέζα αέρα ή στον φούρνο με ελαιόλαδο και βότανα. Μαγείρεμα, ψύξη και επαναθέρμανση των πατατών μειώνει τον γλυκαιμικό δείκτη λόγω αύξησης του ανθεκτικού αμύλου.

Διατροφικές συμβουλές για μείωση του κινδύνου

Η Ludlam-Raine προτείνει:

  • Καθημερινή πρόσληψη φυτικών ινών από λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς και σπόρους
  • Επικέντρωση στην πρωτεΐνη από αυγά, ψάρια, όσπρια ή τόφου
  • Επιλογή υγιεινών λιπαρών, όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο και λιπαρά ψάρια
  • Περιορισμός υπερεπεξεργασμένων τροφίμων και ζαχαρούχων ποτών

Η Roberts προσθέτει τη σημασία της επαρκούς ενυδάτωσης και των ισορροπημένων σνακ για σταθερή ρύθμιση του σακχάρου.

Συμπερασματικά, οι ειδικοί συμφωνούν: η ποιότητα και η ισορροπία της συνολικής διατροφής, καθώς και οι μικρές αλλά βιώσιμες αλλαγές στις επιλογές τροφών, μπορούν να μειώσουν ουσιαστικά τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.